Ο ΛΟΓΟΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΟΣ ΜΙΑ ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΚΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΝΕΝΕΔΑΚΗ

Ο Ανδρέας Νενεδάκης υπήρξε γιος ενός ανυπότακτου, ορεσίβιου βοσκού, έγινε έμπορος σε μια μικρή πόλη, καταδικάστηκε σε θάνατο στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου και μετά το τέλος του υποβλήθηκε σε βασανιστήρια· ως πατριώτης, κομμουνιστής και λογοτέχνης, ως άνθρωπος με αντρίκια περπατησιά, που υιοθέτησε στο συγγραφικό του έργο τη φωνή μιας τυραννισμένης φοιτήτριας, ενσαρκώνει τα δύο άκρα μιας παράδοξης αντίφασης. Ο κορυφαίος ανθρωπολόγος –και πλέον Έλληνας πολίτης– Μάικλ Χέρτσφελντ πρωτοσυνάντησε τον Νενεδάκη κατά την επιτόπια έρευνά του στην Κρήτη, και η βαθιά φιλία που αναπτύχθηκε μεταξύ τους οδήγησε σταδιακά σε αυτή τη μελέτη. Ο ανθρωπολόγος εντάσσει τις περιπέτειες, τα πάθη και τις οπτικές του λογοτέχνη στα ιστορικά τους συμφραζόμενα, ανιχνεύοντας τη σχέση που συνδέει τον συντηρητισμό με την εξέγερση στον ελληνικό πολιτισμό. Συνυφαίνοντας την εθνογραφική ανάλυση με τους οραματισμούς του Νενεδάκη, μας δείχνει πώς ένας οξυδερκής σχολιαστής με βαθιά αυτεπίγνωση και ασυμβίβαστη προσωπική οπτική μπορεί να περιπλέξει δημιουργικά όσα γνωρίζουμε για τον τοπικό και τον εθνικό πολιτισμό. Ανατρέποντας τις συμβάσεις μιας τρέχουσας ανθρωπολογικής γραμματείας, ο Χέρτσφελντ επιμένει ότι μπορούμε να διαβάσουμε τη μυθιστορηματική βιογραφία ενός Έλληνα μέσα από το πρίσμα της βιωμένης πραγματικότητας. Το ίδιο ερώτημα εξάλλου θέτει και ο ήρωας ενός έργου του Νενεδάκη: «Μήπως δεν είταν η ζωή του και η ζωή μας όλων, εκείνης της εποχής, ένα μυθιστόρημα;»